Por mia bona tranæilo mi
aæetis ledan ingon.
Æu vi þatas la birdojn?
Jen dis¼etu tiujn panerojn por ke ili manøu.
Dum la festo li dis¼etis plenmanon
da moneroj al infanoj.
Sed antaý ol ni disiru
mi volas paroli al vi pri mia nova domo.
LA DOMO
Æu vi deziras vidi mian
novan hejmon? Øi estas negranda domo, sed sufiæe
komforta.
Jen la øardeneto kun
kelkaj plantoj kaj citronarbo.
Æi tiu estas la
dormoæambro de miaj filoj. Æiu havas sian þrankon
por la vesta¼oj. En la banæambro estas lavujo kaj banujo
kun varma kaj malvarma akvo.
Jen al saloneto kun la
piano kaj la televidaparato. Sur la planko kuþas dika
tapiþo, kaj de la plafono pendas moderna lampo.
Æe la fenestroj pendas silkaj kurtenoj.
Tiu æi þtuparo
kondukas al la supra etaøo, kie loøas kuracisto. La
maljuna doktoro meritas mian respekton kaj admiron. Li
estas respektinda kaj admirinda persono.
Hm, bona odoro! Øi venas
el la kuirejo. Sur al kuirforno estas plenaj kaseroloj. En la
bakforno eble estas rosta¼o aý kuko.
Æu vi jam foriras? Æu vi
deziras tagmanøi kun ni?
Ne dankon, mi bedaýras,
sed hodiaý ne; baldaý mi revenos. Øis revido.
Kio estas en mia nova
hejmo?
Æu vi havas øardenon en
via hejmo?
Kio estas en via
dormoæambro?
Æu vi povas marþi sur la
plafono?
Æu vi estas bona kuiristo
(bona kuiristino)?
Æu vi þatas lavi
kaserolojn?
Kie loøas la maljuna
doktoro? Kia homo li estas?
SENFINA RAKONTO
Malfrue en la nokto viro
sidas sola sur benko de placo.
Policisto alproksimiøas
kaj demandas al li:
-Kion vi faras æi tie?
Kial vi ne iras hejmen?
-Æar mia edzino estas kolera.
-Kial via edzino estas
kolera?
-Æar mi ne iras hejmen.
Kion faris la viro?
Kiu alproksimiøas?
Kie li sidis?
Kien li ne volas iri?
Kion faras via edzino kiam
vi malfrue revenas hejmen?
Øis revido, amiko!
Legu kaj relegu la
lecionojn!
VOCABULARIO
| CELO |
OBJETIVO, FIN |
ÞRANKO |
ARMARIO |
| CIGARO |
CIGARRO |
TAPIÞO |
TAPIZ, ALFOMBRA |
| EDZO |
ESPOSO |
ØUSTA |
JUSTO, EXACTO |
| INKO |
TINTA |
SUFIÆA |
SUFICIENTE |
| FORNO |
COCINA, HORNILLO |
|
|
| KASEROLO |
CACEROLA |
APERI |
APARECER |
| KURTENO |
CORTINA |
CELI |
TENDER A |
| MUSO |
LAUCHA, RATON |
KAPTI |
ATRAPAR |
| MUÞO |
MOSCA |
KOLERI |
ENCOLERIZARSE |
| PLAFONO |
CIELORRASO |
KUIRI |
COCINAR |
| PLANKO |
PISO DE HABITACION |
KURACI |
CURAR, TRATAR ENFERMOS |
| PLANTO |
PLANTA |
MERITI |
MERECER |
| RESPEKTO |
RESPETO |
ROSTI |
ASAR |
| SALO |
SAL |
|
|
| SOFO |
SOFA |
|
|
| ÞTUPO |
ESCALON |
|
|
| ÞTUPARPO |
ESCALETA |
|
|
LA
INSTRUISTO PAROLAS
ACUSATIVO DE DIRECCION.
Del mismo modo que en ´Juan corre a Pedro´, Pedro
representa el fin, el objetivo de la acción, en ´Juan corre
a Montevideo´, Montevideo representa también el fin de la
acción, de un movimiento.
Así diremos en Esperanto:
Johano postkuras Petron y Johano kuras Montevideon.
Este acusativo de
dirección es muy útil, porque nos permite distinguir el
movimiento con traslación del movimiento sin traslación:
La hundo kuras en la
øardeno - el perro corre en el jardín (estando dentro
de él). La hundo kuras en la øardenon (entra
corriendo en el jardín desde afuera). La muso kuretas sub
la tablo - el ratón corretea bajo la mesa. De sub la
tablo la muso kuras sub la sofon - de debajo de la mesa
el ratón corre (hacia) debajo del sofá.
KIE - donde, kien
- adonde, tie - alla, allí, tien - hacia
allá, hacia donde.
El adverbio de lugar puede
tomar la n del acusativo de dirección: hejme - en
casa, hejmen - a casa, supre - arriba, supren
- hacia arriba, antaýe - adelante, antaýen -
hacia delante. Æiam antaýen! - Siempre adelante!
-UJ da la idea
general de recipiente, de continente: supujo - sopera,
monujo - billetera, monerujo - monedero. Laktujo
estas ujo por lakto - lechera es un recipiente para
leche.
(Ver nota en la lección
complementaria).
DIS - es prefijo
que denota dispersión: disdoni - distribuir (dar a
varios), dismeti - distribuir (colocar en varios
lugares), disiri - separarse (ir en varios lugares), disiøi
- separarse, disigi - separar. La vojoj disiøas
- los caminos se separan. Miaj a¼oj dise kuþis sur la
planko - mis cosas yacían desparramadas sobre el piso.
RE - señala la
repetición: relegi - releer, refari - rehacer,
reveni - volver, redoni - devolver (volver a
dar). Øis (la) revido - hasta la vista! (hasta
volvernos a ver).
-ING señala lo que
contiene parcialmente algo: ovingo - huevera, cigaringo
- boquilla (para cigarrillos), kandelingo - candelero.
Kandelingo estas ingo por kandelo - Ingo da
idea de vaina. Sabringo - vaina de sable.
-IND denota lo que
es digno, que merece: Fidinda - fidedigno, fehaciente.
Vidinda pejzaøo - un paisaje digno de verse, leginda
libro - un libro que merece ser leído, respektinda
- respetable, ridinda - ridículo. Respektinda
persono estas persono inda je respekto. Indeco -
dignidad.
-ER. Este sufijo
señala la partícula, el elemento constitutivo: sablo
- arena, sablero - grano de arena, fajro -
fuego, fajrero - chispa, monero - moneda
(níquel), panero - migaja. Panero estas ero da
pano. Diserigi - desmenuzar.
SEN - sin: sen
pano kaj sen mono - sin pan y sin dinero. "pli
bona pano sen butero ol kuko sen libero" - más vale
(mejor) pan sin manteca (pan seco), que tortas sin libertad.
También esta preposición
se usa como prefijo: sengusta supo - sopa insípida, vesto
de senmakula blankeco - vestido de blancura inmaculada (makulo
- mancha). Senhoma vilaøo - aldea desierta (sin
hombres).
Algunas expresiones:
Kompreneble
(comprensiblemente) se usa como nuestro coloquial
"naturalmente" o "se comprende".
Plenmano es un
puñado (una mano llena). Plenkulero - una cucharada, plenbuþo
- una bocanada.
Por ke ili manøu -
para que ellos coman.
Antaý ol ni disiru
- antes que nos separemos.
Enhavi - contener.
Enteni - contener
asiendo, sujetando el contenido (Teni - tener, asir, havi
- poseer).
La tablo
nun estas malplena. La familio jam tagmanøis. Post la manøo
restas paneroj (pecetoj da pano). La paneroj kuþas
sub la tablo. Muso kuretas sub la tablo kaj manøas la
panerojn. Øi kuras de unu parto al alia kaj
manøetas. Subite nigra kato venas. La museto tuj kuregas ® sub
la sofon. Kaj nun øi trankvile kuras sub la sofo,
æar øia nigra malamiko tie ne povas kapti øin.
Kie vi
havas la monon? Æu en la supujo?
En la
skatolo estas cigaroj. Øi estas ligna cigarujo. La
cigarujo. La cigarujo enhavas dek cigarojn, sed la cigaringo
entenas nur parton de unu cigaro.